با افزایش نوآوری شاهد گسترش روزافزون کسب‌وکارها و افزایش تعداد استارت‌آ‌پ‌های نوآور هستیم. اما در دنیای پررقابت امروزی، تنها تعداد کمی از این کسب‌وکارها قادر به رقابت و ماندن در عرصه تجارت هستند. این موضوع شرکت‌ها و سازمان‌ها را بر آن داشته است تا به بحث توسعه و تحقیق خود بیشتر اهمیت دهند و برای آن سرمایه‌گذاری بیشتری کنند. ازآنجایی‌که سیستم نوآوری گذشته پاسخ گوی نیاز فعالان این عرصه نیست و با کاستی‌هایی مواجه است، مراکز نوآوری به وجود آمدند. به مدد مراکز نوآوری دیگر تحقق رؤیای کارآفرینی، توسعه کسب‌وکار و رشد استارت‌آ‌پ‌ها موضوع پیچیده‌ای نیست. امروزه با افزایش تعداد مراکز نوآوری این امکان برای بیشتر دانشجویان، محققان و پژوهشگران فراهم شده است تا برای موفقیت در عرصه تجارت شانس بیشتری داشته باشند. اگر شما نیز از فعالان و علاقه‌مندان ‌به این حوزه هستید و دوست دارید درباره مراکز نوآوری و خدمات آن‌ها بیشتر بدانید خواندن این مقاله را از دست ندهید.

چرایی شکل‌گیری مراکز نوآوری

ما در عصری زندگی می‌کنیم که فناوری و جامعه سرعت رشد فزاینده‌ای دارند و برای هم‌سوبودن با این تحولات همواره به ایده‌های روز نیازمندیم. بیشتر کسب‌وکارهایی که از روش‌های قدیمی و سنتی استفاده می‌کنند، محکوم به شکست می شوند. زیرا روش‌های قدیمی و سنتی دیگر نیاز جامعه مترقی امروز را به‌طور کامل برآورده نمی‌کند. همین امر موضوع نوآوری را حائز اهمیت می‌کند و متخصصان و پژوهشگران را به سمت نوآوری می‌کشاند. برای اینکه افراد و کسب‌وکارهای نوآور امکانات بیشتری را برای این منظور در اختیار داشته باشند، مراکز نوآوری در محیط‌های صنعتی و دانشگاهی ایجاد شدند. هرکدام از این مراکز برای توسعه نوآوری از استراتژی و رویکردهای مختلف استفاده می‌کنند، اما در کلیت هدف یکسان هستند. تمام مراکز نوآوری هدفشان تکامل مدل کسب‌وکارها و تطبیق فعالیت آنان با فناوری روز است.
در دنیای دیجیتال امروز ما به مراکزی نیازمندیم که بتواند علاوه بر پیشرو بودن در نوآوری امکاناتی را برای آزمودن راه‌حل‌ها، مدل‌ها و ارزیابی فناوری‌های جدید در اختیار صاحبان کسب‌وکارها یا افراد فعال در این حوزه قرار دهد. بنابراین مراکز نوآوری برای افزایش سهم بازار شرکت و کسب‌وکارها شکل گرفتند.

تفاوت مراکز نوآوری با شتاب‌دهنده‌ها

ممکن است برایتان این سؤال مطرح شود که مراکز نوآوری چه تفاوتی با شتاب‌دهنده‌ها دارند. برای پاسخ به این سؤال باید بگوییم که شتاب‌دهنده‌ها مراکزی هستند که در ازای دریافت بخشی از سهام استارت‌آپ‌ها به آن‌ها خدماتی نظیر فضای کار، زنجیره تأمین و آموزش ارئه می‌دهند. درواقع در مراکز شتاب‌دهنده، هدف رشد اصولی استارت‌آپ‌هاست. این مراکز از آن نظر که افراد خلاق و نوآور برای شروع کار و راه‌اندازی استارت‌آپ خود به حمایت مالی، شبکه‌سازی و بازاریابی نیازمندند، کمک‌کننده هستند.
روش کار شتاب‌دهنده‌ها به این شکل است که در گام نخست به افراد ایده پرداز و خلاق کمک می‌کنند تا نمونه صحیحی از محصول یا خدمتی که قصد نوآوری در آن را دارند ارائه دهند. پس‌ازآن، در تأمین نیروی انسانی، سرمایه و شناسایی مشتریان هدف به آنان یاری می‌رسانند. درست است که شکست مالی استارت‌آپ‌ها از چالش‌های اجتناب‌ناپذیر استارت‌آپ‌هاست اما، بازاریابی، حمایت فکری و شناسایی مشتریان چالش‌های مهم‌تری هستند که مراکز شتاب‌دهنده آن را برطرف می‌کنند.

ساختار مراکز نوآوری

ساختار مراکز نوآوری با توجه به نوع سرمایه‌گذاری آن به دو شکل خصوصی و دولتی است. درصورتی‌که مرکز نوآوری با سرمایه دولتی باشد، ساختار آن گسترده و نظام‌مندتر از مراکز نوآوری خصوصی است و اهداف کلان‌تری دارند. در عوض، مراکز نوآوری خصوصی اختیارات بیشتری در تدوین یا تغییر ساختار خود دارند.

اهداف مراکز نوآوری

اهداف مراکز نوآوری با توجه به نوع ساختار و حوزه‌ای که قصد ارائه خدمات در آن را دارند متفاوت است. برای مثال برخی مراکز نوآوری صرفاً در حوزه فنی و مهندسی فعالیت می‌کنند و برخی در حوزه علوم آزمایشگاهی و ژنتیک و برخی بین‌رشته‌ای. اما به‌طورکلی مراکز نوآوری در هر حوزه‌ای که باشند، در پی این اهداف هستند:

• توسعه فرهنگ نوآوری
• کمک به اشتغال نخبگان
• حمایت از خلاقیت جوانان
• کمک به تحقق ایده‌های نوآور و دانش‌محور
• پذیرش نوآوران و کمک به فعالیت‌های نوآورانه آن‌ها
• فراهم آوردن شرایط لازم برای آموزش، پژوهش و فناوری کارآفرینان
• اتخاذ رویکرد جامع در نوآوری با توجه به نیازهای ملی

کارکرد مراکز نوآوری

• شناسایی افراد مستعد و توانمند
• حمایت از تیم‌های کسب‌وکاری مرتبط
• حمایت از مالکیت معنوی ایده‌ها و ارائه تسهیلات لازم
• نظارت بر روند اجرای کارها و پیگیری میزان پیشرفت آن‌ها
• کمک به تجاری‌سازی و معرفی محصول نهایی استارت‌آپ‌ها
• برگزاری کارگاه و دوره‌های آموزشی مناسب
• جذب سرمایه‌گذار
• خدمات منتورینگ و مشاوره‌ای

خب تا به اینجای مقاله با چرایی مراکز نوآوری و اهداف و کارکرد آن آشنا شدیم. حالا شاید این سؤال برایتان مطرح شود که نحوۀ همکاری با مراکز نوآوری چگونه است.

نحوۀ همکاری در مراکز نوآوری

پاسخ به این سؤال بازهم به مدل و اهداف آن مراکز نوآوری بستگی دارد. برای مثال، در برخی مراکز نوآوری کسب‌وکارها از مرحله ایده تا ساخت نهایی محصول حمایت می‌شوند، در برخی دیگر فقط از ایده‌های برتر و متناسب با اهداف سازمانی حمایت می‌شود و برخی نیز پرورندۀ محصول نهایی هستند. بنابراین ازآنجایی‌که سازوکار هر مرکز نوآوری کاملاً به ساختار، اهداف و متخصصان آن بستگی دارد، نحوۀ همکاری با آنان نیز متفاوت خواهد بود. نحوه همکاری یک کسب‌وکار از مرحلۀ ایده تا عرضه در مرکز نوآوری دولتی بسیار متفاوت با یک مرکز خصوصی است. بعضی مراکز نوآوری ممکن است خواستار رشد هرمی کسب‌وکارها باشند، اما برخی دیگر این را نخواهند.
به‌طورکلی مدل سرمایه‌گذاری مراکز نوآوری تعیین‌کنندۀ سازوکارها آن‌هاست و نحوۀ همکاری ما با آنان نیز بسته به آن است. مراکز نوآوری دولتی یا خصوصی اصول یکسانی دراین‌باره ندارند و هرکدام می‌توانند ده‌ها روش را با توجه به اهداف سازمانی خود ارائه کنند.
بنابراین اگر قصد همکاری با مراکز نوآوری را دارید باید به معیارهای آنان و شیوه همکاری‌شان توجه کنید. معمولاً مراکز نوآوری مشاوران و صاحب‌نظرانی برای این کار دارند که با بررسی ایده‌ها، صلاحیت همکاری داوطلبان را متناسب با اهداف خود رتبه‌بندی می‌کنند.

سخن نهایی

در دنیای فناور امروز داشتن ایده‌های نوآور و آزمودن آن اهمیت زیادی دارد. زیرا گاهی همین ایده‌ها جرقه‌ای برای ظهور یا تداوم کسب‌وکارها می‌شوند. مراکز نوآوری امکانات بسیار مناسبی برای این موضوع در اختیار ما می‌گذارند که می‌توانیم فارغ از چالش‌های حمایتی، تسهیلات و امکانات برای آن اقدام کنیم.