تقسیمبندی بازار راهبردی برای شناسایی مشتریان و تقسیمبندی آنها است. در این گروهها افراد بر اساس ویژگیهای جمعیت شناختی، جغرافیا، رفتار یا عوامل روانشناسی مشابه تقسیم میشوند. دلیل اصلی این تقسیم شناسایی گروههای مشتریان و عملکرد دقیق بازاریابی برای هر گروه مشتریان است. همچنین بخش مشتریان یکی از اجزای اصلی مدل کسبوکار برای ارائه به سرمایهگذار است.
مطالعه مقاله مدل کسبوکار چیست؟
تقسیمبندی بازار به زبان ساده
- بخشبندی بازار به دنبال شناسایی گروههای هدف مصرفکنندگان است تا محصول و بازاریابی متناسب با هر گروه طراحی شود.
- بازار را میتوان به روشهای مختلفی مانند جغرافیایی، جمعیتی یا رفتاری تقسیمبندی کرد. به بیان دیگر تقسیم بازار به نوع محصول، مخاطب و نیاز آنها بستگی دارد.
- تقسیمبندی بازار به شرکتها کمک میکند تا مشتریان را با دقت بشناسند و استراتژی دقیقی را برای بازاریابی به کار بگیرند و در نهایت ریسک کسبوکار کاهش پیدا میکند. با این کار شرکت بر روی گروهی تمرکز میکند که سود بیشتری برای آن دارد
- تقسیمبندی بازار همچنین میتواند دامنه مشتریان را افزایش دهد و ممکن است به شرکت در کشف خدمات و محصولات جدید کمک کند.
درک بخشبندی بازار
شرکتها به طور کلی میتوانند از سه معیار برای شناسایی بخشهای مختلف بازار استفاده کنند:
۱-همگنی یا نیازهای مشترک در یک بخش
۲-تمایز یا منحصر به فرد بودن از گروههای دیگر
۳- نوع واکنش به بازار از سوی مشتریان
برای مثال، یک شرکت تولید کفش ورزشی، یک بخش از بازار خود را به بازیکنان بسکتبال و دوندگان اختصاص میدهد. بسکتبالیستها و دوندگان در نگاه اول یک بخش از بازار به حساب میآیند اما هر گروه ورزشی در انتخاب کفش ملاکها و نیازهای متفاوتی دارند. درک این بخشهای مختلف بازار، شرکت کفشهای ورزشی را قادر میسازد تا برند خود را به طور مناسب به مخاطب عرضه کنند.
انواع بخشبندی بازار
۱-تقسیمبندی بر اساس ویژگیهای جمعیتشناسی
این روش تقسیمبندی بازار یکی از روشهای ساده و رایج تقسیمبندی بازار است. این روش شامل تقسیم بازار به ویژگیهای جمعیتشناسی مشتریان مانند سن، درآمد، جنسیت، ملیت، تحصیلات یا شغل است. این استراتژی تقسیمبندی بازار فرض میکند که افراد با جمعیتشناسی مشابه نیازهای مشابهی دارند.
مثال: استراتژی تقسیم بازار برای یک دستگاه PS5 (کنسول بازی ویدیویی): تمرکز بر روی پسران جوان با درآمد نسبتا خوب
۲- تقسیمبندی سازمانی یا فرموگرافیک (Firmographic)
این تقسیمبندی بازار همان مفهوم تقسیمبندی جمعیتشناسی را تداعی میکند. با این تفاوت که این استراتژی به جای تجزیه و تحلیل افراد، سازمانها را بررسی میکند و به تعداد کارکنان، تعداد مشتریان، تعداد دفاتر و درآمد سالانه یک شرکت میپردازد.
مثال: یک ارائهدهنده نرمافزار حسابداری ممکن است به یک شرکت چندملیتی با مجموعهای متنوع و وسعت بزرگ خدمات ارائه دهد.
۳-تقسیمبندی جغرافیایی
تقسیمبندی جغرافیایی زیرمجموعهای از تقسیمبندی جمعیتی است اما به دلیل اهمیت بالا یک دستهبندی مجزا به حساب میآید. این رویکرد مشتریان را بر اساس منطقه جغرافیایی گروهبندی میکند، با این فرض که افراد در یک منطقه جغرافیایی معین، ممکن است نیازهای مشابهی داشته باشند.
مثال: یک پلتفرم فروش ماهی در شهرهای کویری، مشتریان بیشتری نسبت به شهرهای نزدیک به دریا دارد.
۴-تقسیمبندی رفتاری
تقسیمبندی رفتاری به طور متمرکز به دادههای بازار، اقدامات مصرفکننده و الگوهای تصمیمگیری مشتریان متکی است. این رویکرد مشتریان را بر اساس عادات قبلی خرید، گروهبندی و بر اساس آن خریدهای آینده پیشبینی میشود.
مثال: تجربه خرید گردشگران نشان میدهد که در تهیه غذا، محصولات و غذاهای محلی را انتخاب میکنند.
۵-تقسیمبندی روانشناختی
دشوارترین و دقیقترین روش، تقسیمبندی روانشناختی است که میکوشد مصرفکنندگان را بر اساس سبک زندگی، شخصیت، نظرات و علایقشان طبقهبندی کند. دستیابی به این ویژگیهای مشتریان سخت است زیرا در طول زمان تغییر میکند. همچنین دسترسی و جمعآوری اطلاعات سخت و هزینهبر است. با این حال، این رویکرد ممکن است قویترین نتایج بخش بازار را به همراه داشته باشد.
مثال: یک شرکت ساخت بازی فکری بر اساس ویژگیهای شخصیتی افراد محصول خود را ارائه میدهد.
چگونه بخشبندی بازار انجام دهیم؟
هیچ راه واحدی در دنیا برای تقسیمبندی بازار وجود ندارد. برای تعیین بخشهای بازار، معمولا شرکتها سوالات زیر را در طول سفر تقسیمبندی بازار از خود میپرسند:
- هدف از انجام بخشبندی بازار چیست؟
- استارتاپ با بخشبندی بازار چه مواردی را به دست میآورد؟
- رقبای استارتاپ به چه بخشهایی محصول خود را میفروشند؟
- چه اطلاعاتی برای بازار ما مرتبط و در دسترس است؟
- چه دادههایی را می خواهیم جمعآوری کنیم و چگونه میتوانیم آنها را جمعآوری کنیم؟
- از کدام روش بخشبندی بازار میخواهیم استفاده کنیم؟
- چرا باید مشتریان خود را تفکیک کنیم؟
- مشخصات مشتری ایدئال این محصول چیست و کدام بخشها با این «مشتری کامل» همپوشانی دارند؟
مزایای تقسیمبندی بازار
۱- مدیریت بهینه منابع
بخشبندی بازار به مدیر اجازه میدهد تا روی جمعیت یا مشتریان خاصی تمرکز کند. به جای تلاش برای تبلیغ محصولات به کل بازار، تقسیمبندی بازار تمرکز بر روی یک جامعه محدود را بیشتر و هزینهها را کاهش میدهد.
۲-انتقال هویت برند به مشتریان
با تقسیمبندی درست بازار تصویر برند مثبتی برای مشتریان از برند شما شکل میگیرد و در نتیجه مشتریان، شما را انتخاب میکنند.
۳-وفاداری به برند
تقسیمبندی بازار در بلند مدت وفاداری به برند شما را در پی دارد و هر بار مشتریان به شما مراجعه میکنند. زیرا این حس را دارند که محصول شما مختص خود آنها طراحی شده است.
۴- تمایز محصول نسبت به رقبا
در تقسیمبندی بازار اگر با دقت عمل کنید محصول شما نسبت به رقبایتان متفاوت است و متناسب با نیاز اصلی مشتری عرضه میشود.
به طور کلی بخشبندی بازار یا دستهبندی بازار فرآیندی است که شرکتها برای تقسیم مشتریان بالقوه خود به بخشهای مختلف از آن استفاده میکنند. این به شرکت اجازه میدهد تا محصول مناسب و متمایزی را به هر بخش اختصاص دهد که امکان هدفگذاری دقیقتری را در کمپینهای بازاریابی فراهم میکند.
منبع مقاله تقسیمبندی بازار چیست؟