مدل کسب‌وکار (Business Model) را مدلی تعریف کردیم که فرآیند خلق ارزش به مشتری را به تصویر می‌کشد. یکی از اجزا مدل کسب‌وکار، جریان‌‌های درآمدی (Revenue stream) یا مدل‌های درآمدی (Revenue Model) است. داشتن مدل درآمدی مشخص برای جذب سرمایه نقش مهمی دارد. وجود مدل این اطمینان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که استارتاپ شما راهبرد و برنامه مالی مشخصی دارد. 

مدل درآمدی یا جریان درآمدی

مدل درآمدی در وهله اول به استراتژی کسب درآمد و در مرحله بعدی به نحوه قیمت‌گذاری محصول می‌پردازد. با یک مدل درآمدی، می توانید رشد کسب‌وکار را تنظیم، پیگیری و پیش‌بینی کنید. در ادامه به ۵ مدل درآمدی استارتاپ‌ها در سال ۲۰۲۳ با  ذکر نمونه‌های برتر  اشاره می‌کنیم. 

برای اطلاعات بیشتر درباره مدل کسب‌وکار (مدل درآمدی از اجزای اصلی مدل کسب‌وکار) مقاله تفاوت مدل کسب‌وکار با طرح کسب‌وکار را مطالعه کنید.

۱-مدل درآمدی مبتنی‌بر هزینه اشتراک

یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین مدل‌‌های درآمدی در دنیای استارتاپ‌ها، درآمد مبتنی بر اشتراک، برای دسترسی به یک محصول یا خدمت است. در این مدل، هزینه‌ای ثابت از مشتریان  به صورت ماهانه یا سالانه دریافت می‌شود. هر چه تعداد مشترکین بیشتر باشد، سود بیشتری نصیب کسب‌وکار می‌شود. اگرچه پیاده‌سازی این مدل آسان به نظر می‌رسد، اما عملیاتی‌شدن این مدل، وابسته به جذب مشتریان جدید و ارائه خدمات با کیفیت بالا برای مشتریان است.  

مزایا

• اشتراک‌های سالیانه، وفاداری مشتری در طولانی مدت را شامل می‌شد.
• ارائه خدمات اضافی و ویژه، منجربه افزایش درآمد می‌شود. 
• منبع درآمد ثابت و قابل پیش‌بینی را ارائه و از این رو ارزش طول عمر مشتری (LTV) را افزایش می‌دهد. 
• دسترسی مستمر و همیشگی مخاطب به محصول شما، تصویر مثبتی از برندتان ایجاد می‌کند.
• اضافه‌شدن مشتری جدید، منجربه افزایش درآمد می‌شود و امکان رشد طولانی مدت را فراهم می‌کند.

معایب

• از دست دادن مشتریان می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر درآمد و موفقیت شرکت داشته باشد.
• ارائه خدمات پیشرفته و دسترسی همیشگی، ممکن است منجربه افزایش هزینه‌ها و کاهش حاشیه سود شود. 
• اگر مشتریان در مورد ارزش و کیفیت محصولات یا خدمات متقاعد نشوند، ممکن است در خرید اشتراک تردید کنند. 
• هزینه جذب مشتری در ابتدا در مقایسه با سایر مدل‌های درآمدی بیشتر است. 

۲-مدل درآمدی مبتنی‌بر تبلیغات

مدل مبتنی‌بر تبلیغاتی مدلی است که شما می‌توانید با انتشار تبلیغات در پلتفرم یا اپلیکیشن خود، کسب درآمد کنید. در این مدل، هربار که بیننده تبلیغات شما را مشاهده یا کلیک می‌کند، درآمد کسب می‌کنید. سه نوع کسب در آمد در مدل درآمدی تبلیغات وجود دارد: 

 ۱-هزینه به ازای هر کلیک (CPC) 

۲-هزینه به ازای هر اقدام (CPA)،

۳-هزینه به ازای هر نمایش (CPM).

مزایا

• پخش تبلیغات روش‌های متفاوتی دارد که شما می‌توانید از روش‌های متعددی برای کسب درآمد بهره‌مند شوید.  
• یک تبلیغ جذاب یا تبلیغ برای یک برند معروف، برای برند شما توجه ایجاد می‌کند.
• هرچه تبلیغ بیشتر دیده شود، درآمد شما افزایش پیدا می‌کند. 

معایب

• طراحی ضعیف یا تبلیغات بد، تأثیر منفی بر تجربه کاربر می‌گذارد و در نتیجه برند شما خدشه‌دار خواهد شد. 
• استفاده از ربات‌های مسدودکننده تبلیغات، از سوی کاربران یا مرورگر، میزان بازدید تبلیغات را کاهش می‌دهد. 

۳- مدل درآمدی فریمیوم (Freemium)

اگر می‌خواهید مدل درآمدی فریمیوم را پیاده‌سازی کنید، باید تصمیم بگیرید که کدام ویژگی‌ها را به صورت رایگان ارائه کنید و برای کدام از آن‌ها هزینه دریافت کنید. اگر ارزش پیشنهادی خود را برای کاربران در نظر داشته باشید، تصمیم‌گیری آسان می‌شود. در مدل بررسی فریمیوم، باید مطمئن شوید که ویژگی‌های رایگان به اندازه کافی کاربران را برای پرداخت هزینه‌های بعدی قانع می‌کند؟ 

مزایا

• یک مدل فریمیوم هوشمندانه، یک استراتژی هدفمند برای ایجاد باشگاه هوادارن برای محصول شما است.
• ارائه خدمات رایگان به کاربران در مرحله اول مدل فریمیوم، ورودی و کاربران زیادی را برای شما ایجاد خواهد کرد. 
• می‌توانید از ظرفیت حضور کاربران با تعداد بالا برای تحقیقات و بخش‌بندی بازار استفاده کنید. 

معایب 

• اگر  کاربران به سمت خرید خدمات هدایت نشوند، هزینه‌های شما افزایش پیدا می‌کند. 
• در مدل فریمیوم احتمال نرخ ریزش کاربران بالا است زیرا مخاطبان هیچ تعهدی نسبت به محصول رایگان ندارند. 

۴-مدل درآمد صدور مجوز

مدل درآمد مجوز به گونه‌ای است که یک شرکت، حق استفاده از مالکیت معنوی خود مانند حق ثبت اختراع، علایم تجاری یا حق چاپ را به شرکت دیگری در ازای دریافت هزینه‌ اعطا می‌کند؛ که می‌تواند یک بار پرداخت یا حق امتیاز مکرر بر اساس محصول باشد. فرض کنیم شما یک شرکت نرم‌افزاری دارید. شما مجوز نرم‌افزار خود را به شرکت دیگری برای محصولات آن‌ها می‌دهید و بخشی از سود حاصل از فروش را دریافت می‌کنید.

مزایا

• با صدور مجوز تولید محصول خود به شرکت‌های مختلف، آگاهی از برندتان ایجاد می‌شود.
• صدور مجوز یک درآمد ثابت و مستمر برای شما ایجاد می‌کند. 
• در این مدل درآمدی، هزینه‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند زیرا شما فقط مجوز اعطا می‌کنید و بقیه مجری هستند. 
• صدور مجوز برای محصول یا خدمات شما می‌تواند راه مهمی برای ورود به بازارهای جدید باشد.

معایب

• در این روش، کنترل محدودی بر کیفیت، طراحی و بازاریابی محصول خود دارید. 
• اگر مشتریان شما (کسب‌وکارها) نتوانند سودی ایجاد کنند، شما هم سودی نمی‌برید. 
• اگر دارنده مجوز شما در نحوه ارائه محصول اشتباه و جرمی انجام دهد به برند شما ضربه می‌خورد. 

۵-مدل درآمد مبتنی‌بر تراکنش (کمیسیون)

مدل درآمد مبتنی‌بر تراکنش روشی کلاسیک و سنتی برای ایجاد درآمد از طریق دریافت هزینه از مشتریان برای هر استفاده یا تراکنش است. این مدل با دریافت مقدار ثابت یا درصدی از ارزش تراکنش، جریان درآمدی مستمر را تضمین می‌کند. برای موفقیت در این مدل، ارائه خدمات مناسب که وفاداری مشتری را تقویت می‌کند، بسیار مهم است. علاوه‌بر این، سازگاری و نوآوری برای تضمین موفقیت در یک محیط بازار پویا، ضروری است. 

مزایا

• با مشخص‌بودن تعداد تراکنش‌های ماهانه، میزان درآمد و استراتژی رشد شما قابل پیش‌بینی می‌شود. 
• درآمد شما بر اساس نوع تراکنش تغییر و افزایش پیدا می‌کند. 
•  دریافت کارمزد مدل ساده‌ای است که در مرحله اجرا شما چالشی ندارید. 
• کسب‌در‌آمد شما بر مبنای تراکنش دیگران است و این نشان از هزینه‌های پایین و صرفه‌جویی در استارتاپ  شما است. 

معایب 

• نارضایتی کاربران، کاهش تراکنش و در نتیجه کاهش سود و عدم استمرار در کسب سود را در پی دارد. 
• اگر کارمزدهای تراکنش بالا باشد، کاربران از خرید منصرف می‌شوند.
• اگر در صنعتی با رقابت بالا کمیسیون دریافت می‌کنید باید منتظر کاهش تراکنش‌ها باشید. 

چند پیشنهاد مرکز نوآوری کندو؛ سرمایه‌گذار خطرپذیر غرب کشور به شما!

جذب سرمایه، مرکز نوآوری کندو

•  استارتاپ بستر مناسبی برای آزمایش است. می‌توانید مدل‌های درآمدی مختلف را آزمایش و امتحان کنید. در صورت لزوم بر اساس بازخورد مشتری، نیاز بازار و بسیاری از متغیرهای دیگر، مدل درآمدی منحصر به‌فرد خود را پیدا کنید. 
• مدل‌های درآمدی رقبای خود را بررسی کنید و موفقیت آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنید. ترکیب چندین جریان درآمد به شما امکان افزایش سود می‌دهد و موجب رضایت مخاطب می‌شود. 
•  ریسک‌ها و آسیب‌های مدل درآمدی خود را شناسایی کنید. هنگامی که ریسک‌ها را شناسایی کردید، می‌توانید استراتژی‌هایی برای کاهش آن‌ها و افزایش احتمال موفقیت برای مدل درآمدی انتخابی خود ایجاد کنید.

منبع مقاله ۵ مدل درآمدی برتر استارتاپی در سال ۲۰۲۳